Słonecznie ... czyli słów kilka o prmonieniach, filtrach i fototypach

Postanowiłam zgłębić temat filtrów słonecznych czy też przeciwsłonecznych, fototypów i magicznych oznaczeń na opakowaniach kosmetyków spf np.30. Co to jest? z czym się je? i jak to rozsztfrowywać i rozumieć?

Przegrzebałam, chyba cały internet, znalazłam morze ciekawych informacji - te chyba najważniejsze zebrałam tu i oto przedstawiam Wam: Słoneczny Raport Specjalny :), aby zdrowio i bezpiecznie brykać po słoneczku czy też na słoneczku.

 Zanim jednak przejdziemy do ochrony - filtrów, poznajmy czym jest to przed czym tak usilnie się chronimy - czyli promieniowanie UV czy też UVB i UVA ...

Promieniowanie ultrafioletowe UV - jest najistotniejszym czynnikiem zewnętrznym wpływającym na proces starzenia skóry, którego głównym i naturalnym źródłem jest słońce.

Promieniowanie ultrafioletowe to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 10 do 400 nm. . zostało podzielone na trzy główne zakresy wywołujące różne efekty biologiczne: UVC, UVB, UVA.

Promieniowanie UVA jest obecne przez cały rok, nawet w pochmurne dni, i stanowi 95% promieniowania ultrafioletowego, które dociera do powierzchni ziemi. Promienie te przenikają przez chmury, szkło i naskórek. W przeciwieństwie do promieni UVB nie wywołują bolesności skóry, mogą wnikać w nią głęboko i dotrzeć do komórek skóry właściwej. Ponieważ są one przede wszystkim odpowiedzialne za tworzenie się wolnych rodników, w długim okresie mogą doprowadzić do zmian w komórkach oraz do:

fotostarzenia, czyli zmiany ukierunkowania włókien elastyny i kolagenu, co powoduje zwiotczenie skóry i utratę jędrności, a w konsekwencji pojawienie się zmarszczek,

nietolerancji na słońce, powszechnie nazywanej alergią słoneczną, objawiającej się zaczerwienieniem, swędzeniem, świerzbiączką letnią,

zaburzeń pigmentacji, jak maska ciążowa, plamki,

rozwoju nowotworów skóry.

Promieniowanie UVA ma największą długość fali 320-400 nm. Zakres ten w ograniczonych dawkach nie wywołuje zaczerwienienia i zmiany zabarwienia skóry, Większe dawki natomiast (zwłaszcza w połączeniu z promieniowaniem UVB) mogą być przyczyną natychmiastowych odczynów rumieniowych oraz długo utrzymującej się hiperpigmentacji. Ze względu na długość fali UVA penetruje skórę znacznie głębiej niż UVB - dochodzi do tkanki podskórnej. Jest odpowiedzialne za główną przyczynę uszkodzeń skóry wywołanych promieniowaniem UV: fotostarzenie (photoageing), odczyny fotoksyczne i fotoalergiczne, nowotwory skóry. Jego natężenie jest takie samo przez cały dzień, od rana do wieczora, niezależnie od pogody oraz pory roku. Zimą jest równie intensywne jak latem. Przenika przez chmury, szyby okienne, samochodowe. Przyczynia się do zmian nowotworowych.

Promienie UVB stanowią 5% promieniowania ultrafioletowego, które dociera do ziemi. Są zatrzymywane przez chmury i szkło, wnikają jednak w naskórek. Wysokoenergetyczne promienie UVB odpowiadają za opalanie się, ale także za oparzenia słoneczne, reakcje alergiczne, a nawet nowotwory skóry. Dlatego ważne jest, aby chronić skórę zarówno przed promieniowaniem UVA, jak i UVB.

Promienie UVA stanowią 95% całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do ziemi. Są bardzo zdradliwe, ponieważ wnikają głęboko w skórę i mogą uszkodzić komórki, nie wywołując objawów bólowych.

Promienienie UVB mają długość fali 290-320 nm i w skórze penetruje: naskórek i skórę właściwą. Ten zakres promieniowania jest głównie odpowiedzialny za odczyny rumieniowe pojawiające się po 12-24 godzinach od ekspozycji oraz pigmentację skóry rozwijającą się od 48 do 72 godzin od ekspozycji na światło. Przez długi czas uważanie była za główną przyczynę uszkodzenia skóry wywołanego światłem słonecznym. W wyniku jego działania dochodzi do powstawania wciąż pożądanej przez nas opalenizny. Niestety charakteryzuje się ono silnym działaniem rumieniotwórczym, powoduje tzw. oparzenia słoneczne, przyspiesza starzenie się skóry i sprzyja rozwojowi jej nowotworów. Z tych powodów do niedawna, chcąc uniknąć negatywnych skutków opalania używano kosmetyków zawierających związki chroniące wybiórczo - tylko promieniowanie UVB

Filtry przeciwsłoneczne: są to związki chemiczne wykorzystywane w kosmetykach, których podstawowym zadaniem jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem światła słonecznego. We współczesnych kosmetykach możemy spotkać dwie grupy filtrów. Pierwsza grupa stanowi związki chemiczne absorbujące (pochłaniające) energię niesioną przez promieniowanie słoneczne, drugą natomiast, przeżywającą obecnie swój renesans, tworzą filtry fizyczne, związki nieprzepuszczające promieniowania ultrafiloetowego, działają jak mikrolustra.

W kosmetykach nowej generacji stosowanych jest jednocześnie kilka związków, filtrów absorbujących i fizycznych, ponieważ tylko w ten sposób można zapewnić skórze skuteczną ochronę przed promieniowaniem ultrafiolefowym emitowanym przez słońce.

Z filtrów fizycznych wykorzystuje się obecnie przede wszystkim:

dwutlenek tytanu (TiO2),  

tlenek cynku. 

Związki te chronią przed UVB oraz przed częścią widma UVA.

Z filtrów chemicznych (absorbujących) należy wymienić takie związki jak:

trisiloxan drometrizolu i jego pochodne - chroni przed UVB i UVA, spotykany pod handlowymi nazwami silatrisol. 

oktokrylen - ochrona przed UVB. 

butyl methoxydibenzoylomethane (Parsol 1789 ) - czyli avobenzon, który jest obecnie jednym z nielicznych związków chroniących przed promieniowaniem UVA .

Tinosorb M - jest najnowszej generacji filtrem . Chroni zarówno przed UVB jak i UVA. Posiada właściwość chemicznych i mineralnych, a to dzięki temu, że ma on postać mikronizowanego filtru chemicznego. Chroni przed promieniowaniem słonecznym działając w podwójny sposób. Z jednej strony dzięki mikronizowanej strukturze podobnie jak filtry mineralne rozprasza i odbija promienie słoneczne, z drugiej tak jak wszystkie filtry chemiczne pochłaniania energię światła słonecznego. 

Dopiero użycie kilku filtrów w jednym kosmetyku (zarówno ficzycznych jaki i chemicznych) daje skórze odpowiednią ochronę. Najczęściej stosuje się kilka filtrów chemicznych i jeden filtr fizyczny. Elementem nie poruszanym do chwili obecnej przez większość firm produkowanych kosmetyki jest ilość użytego preparatu, np. zastosowanie kosmetyku słonecznego z SPF 15 w zbyt małej ilości (jak to się w większości przypadków dzieje) powoduje iż współczynnik ochrony spada z 15 do np. 6 !. Nie wolno "żałować" kosmetyku. Kosmetyki słoneczne zawierać powinny związki o aktywności antyoksydacyjnej, np. witaminę E. Po upalnym dniu, nie wolno zapomnieć o odpowiednim nawilżaniu skóry, kosmetykiem nawilżającym lub mleczkiem po opalaniu.

Filrty słonecne, UVB, UVA ...

Substancje pełniące rolę filtrów chroniących przed promieniowaniem UV ze względu na sposób działania dzielimy na dwie podstawowe grupy:

Filtry chemiczne - wnikają one w naskórek, ale tylko w jego wierzchnie warstwy. Są to substancje chemiczne, które działają na zasadzie pochłaniania energii światła słonecznego co powoduje chwilową zmianę ich struktury chemicznej. Przetwarzają one niebezpieczną energię promieniowania UV w nieszkodliwą energię cieplną. Podczas przechodzenia substancji chemicznych będących filtrami z powrotem do ich naturalnej, wyjściowej postaci energia cieplna zostaje uwalniana.

Filtry mineralne (fizyczne) - ich cząsteczki są na tyle duże, że nie mają zdolności wnikania w głąb naskórka, tylko tworzą na powierzchni skóry warstwę czyli taką barierę dla promieni UV. Działają na zasadzie odbicia lub rozproszenia promieniowania UV. Nazywane są także fizycznymi, gdyż ich działanie ochronne nie wiążę się z reakcjami chemicznymi tylko z fizycznym procesem odbijania światła. Nowe zmikronizowane formy tych filtrów, to znaczy filtry mineralne o mniejszych rozmiarach cząsteczek wnikają w pewnym stopniu w naskórek i działają częściowo na zasadzie absorbowania czyli pochłaniania promieni słonecznych a częściowo na zasadzie ich odbicia. Można się czasem spotkać na opakowaniach preparatów ochronnych ze stwierdzeniem, że zawierają one tylko niechemiczne, naturalne filtry. Nie jest to w pełni słuszne określenie. Filtry mineralne należą do grupy związków nazywanych przez chemików nieorganicznymi, w odróżnieniu od filtrów chemicznych zaliczanych do grupy związków organicznych, to jednak nie zmienia faktu, że oba rodzaje filtrów są substancjami chemicznymi tylko o innych właściwościach.

Filtry słoneczne chroniące w zakresie promieniowania UVB

Filtrów chroniących przed promieniami UVB czyli w zakresie fal 280-320 nm jest bardzo dużo rodzajów. Są to głównie filtry chemiczne. Przefiltrowanie UVB to już obecnie nie sztuka. Potrafi to każdy krem, który oferuje ochronę przed promieniami UV. Określenie stopnia ochrony przed UVB to już także nie problem, dzięki temu faktor SPF (którego wartość oznacza wysokość ochrony przed promieniami UVB) podany jest na etykietach licznych kremów ochronnych. Problem zaś w tym, aby krem z filtrami chronił także przez zakresem UVA. Tak więc, aby znaleźć skuteczny krem ochronny na dzień czy też emulsję do opalania nie musimy koniecznie zapamiętywać tych wielu dość skomplikowanych nazw filtrów chroniących przed UVB wymienionych w tabeli poniżej. Najważniejsze to zapoznać się z nazwami filtrów chroniących przed UVA, których jak się za chwilę okaże wcale nie jest aż tak wiele. Nie będę więc dokładnie omawiać każdej z wymienionych w tabeli substancji chemicznych będących filtrami anty-UVB, skupię się natomiast dokładniej na filtrach anty-UVA, bo to z nimi mamy jeszcze wiele problemów. W poniższej tabeli umieszczone zostały nazwy niektórych, najczęściej spotykanych filtrów pochłaniających promieniowanie w paśmie UVB. Wszystkie te filtry zaliczają się do grupy filtrów chemicznych. Gwiazdką oznaczone są substancje, które chronią także w znikomym stopniu przed UVA. Ominęłam w tej tabeli filtry chroniące w zakresie promieni UVA, choć za jednym wyjątkiem one także chronią przed UVB. Kolorem fioletowym zaznaczyłam te rodzaje filtrów, które najczęściej można spotkać w kremach ochronnych.

Filtry chroniące przed promieniami UVB
Nazwa powszechna	Inne nazwy filtru
Octocrylene
Etocrylene
Octyl Methoxycinnamate	Parsol MCX
Octinoxate	Ethylhexyl Methoxycinnamate
Cinoxate
Amiloxalate	Izoamyl Methoxycinnamate
Homosalate
Octisalate	Ethylhexyl Salicylate
Octyl Salicylate
Trolamine Salicylate	TEA Salicylate
Ensulizole	Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid
4-Methylbenzilidene Camphor	Enzacamene
3- Benzylidene Camphor
Bezoate - 4-Methylbenzilidene Camphor
Menthyl Antranilate *
Benzophenons *
Eusolex 6300 *
Dioxybenzone *	Benzophenone-8
Oxybenzone *	Benzophenone-3
Sulisobenzone *	Benzophenone-4 lub Eusolex 4360

PABA - kwas p-aminobenzoesowy

Do niedawna do grupy filtrów anty-UVB zaliczano PABA- Kwas para-aminobenzoesowy oraz jego pochodne czyli estry - PABA m.in.

Padimate O (Ethylhexyl dimethyl PABA)

Padimate A

Obecnie te substancje zostały wycofane i nie powinny wchodzić w skład kremów ochronnych, gdyż okazało się, że wiele osób reagowało na nie uczuleniem. Filtry te miały nawet właściwości fotouczulające, nie były zbyt skuteczne w porównaniu do obecnie znanych filtrów oraz bardzo brudziły ubrania. Można się czasem spotkać na opakowaniach kremów z filtrami z informacją, że dany produkt nie zawiera PABA. Jeśli takiej informacji brak, to jeszcze nie znaczy, że krem zawiera PABA , po prostu niektórzy producenci już tego nie zaznaczają, gdyż mało kto stosuje jeszcze ten rodzaj filtrów, choć zdarzają się wciąż wyjątki.

Benzofenony chronią w znikomym stopniu przed UVA

Grupa filtrów, która wymaga komentarza to substancje z rodzaju Benzofenonów (Benzophenons) oraz filtr Menthyl Antranilate czyli te nazwy, przy których postawiłam gwiazkę, gdyż jak wspomniałam chronią one w bardzo małym stopniu przed UVA.

Zanim przejdę do konkretów przypomnę jeden z faktów dotyczących promieniowania UVA. W poprzednich artykułach pisałam, że zakres promieniowania UVA to 320-400 nm. Są to promienie o większej długości fal, aniżeli promienie UVB, co sprawia, że wnikają głębiej w skórę, aż do poziomu skóry właściwej przyczyniając się do poważnych zniszczeń w skórze.

Benzofenony chronią w znikomym stopniu przed UVA

Grupa filtrów, która wymaga komentarza to substancje z rodzaju Benzofenonów (Benzophenons) oraz filtr Menthyl Antranilate czyli te nazwy, przy których postawiłam gwiazkę, gdyż jak wspomniałam chronią one w bardzo małym stopniu przed UVA.

Zanim przejdę do konkretów przypomnę jeden z faktów dotyczących promieniowania UVA. W poprzednich artykułach pisałam, że zakres promieniowania UVA to 320-400 nm. Są to promienie o większej długości fal, aniżeli promienie UVB, co sprawia, że wnikają głębiej w skórę, aż do poziomu skóry właściwej przyczyniając się do poważnych zniszczeń w skórze.
Promieniowanie UVA dzieli się na dwa rodzaje :

UVA I czyli fale długie o zakresie 340-400 nm

UVA II czyli fale krótkie o zakresie 320-340 nm 

Najgroźniejsze są fale długie czyli UVA I, jednak problem w tym, że najtrudniej jest otrzymać na tyle skuteczny filtr, który by chronił aż w tak szerokim zakresie sięgającym do 400 nm. Co nie znaczy, że nie jest to jeszcze możliwe, udało się już pozyskać i takie filtry, jest ich jeszcze tylko bardzo mało.

Benzofenony, wśród których najbardziej powszechne to:

Oxybenzone- Benzophenone- 3

Dioxybenzone - Benzophenone- 8

Sulisobenzone- Benzophenone- 4

Różne rodzaje Esuolex + określony numer

oraz substancja należąca już do innej grupy chemicznej Menthyl Antranilate, chronią tylko w niewielkim stopniu przed krótkimi falami UVA czyli przed UVA II. Nie jest to jednak na tyle wystarczająca ochrona by można je zaliczyć do skutecznych filtrów anty-UVA.

Benzofenony najskuteczniej chronią przed promieniami UVB, natomiast przed UVA chronią tylko w granicach 10 % i to tylko w zakresie UVA II.
Filtry te powinny być wzmocnione obecnością innych bardziej skutecznych filtrów chroniących przed UVA.
Często więc mimo, że na opakowaniu kremu ochronnego widnieje napis- "chroni skutecznie przed UVA i UVB" nie możemy być całkowicie pewni co do pełnej ochrony przed UVA, gdyż wiele kremów zawiera jako jedyny filtr anty-UVA tylko Oxybenzone.

Z jednej więc strony taki napis nie jest całkowitym kłamstwem, bo gdyby chcieć firmie zarzucić nieuczciwość, to zawsze stwierdzi ona, że przecież w tych 10 % krem chroni przed UVA II. Z drugiej strony napis ten jest niepełną prawdą, gdyż kremy zawierające jako jeden z filtrów ochronnych oxybenzone chronią tylko w znikomym i niewystarczającym stopniu przed UVA. W każdym razie obecnie jest już możliwa lepsza i pewniejsza ochrona przed UVA.

Co oznaczają skróty: SPF, PPD, IPD ?SPF - ang. Sun protecitive factor lub IP - fr. Indie de protection. 

Tak zwany faktor ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Oznacza stosunek ilości promieniowania ultrafioletowego powodującego oparzenie podczas stosowania filtra do ilości promieniowania powodującego taki sam stopień oparzenia bez jego zastosowania. W dużym uproszczeniu oznacza to, że np. jeżeli bez filtra u danej osoby rumień pojawi się po 20 minutach, to po zastosowaniu filtra z SPF = 15 czas ten wydłuży się do 15 x 20 minut i rumień rozwinie się wskutek przebywania na słońcu przez 5 godzin. Nie oznacza to jednak, że można przebywać bezpiecznie na słońcu zamiast 20 minut 5 godzin.

Produkt z SPF 2 blokuje 50% promieniowania , SPF 15 (93,3%), SPF 30 (96,7%) a SPF 50 (98%). Ponieważ różnice pomiędzy skutecznością filtrów o SPF 15 i SPF 30 jest niewielka, uważa się. że te pierwsze mogą być podstawowymi preparatami stosowanymi w zapobieganiu słonecznego starzenia się skóry i jego konsekwencji. Zadaniem kosmetyków ochronnych jest ochrona a nie wydłużenie czasu przebywania na słońcu. SPF określa zdolność kosmetyku do ochrony tylko przed rumieniotwórczym promieniowaniem UVB. Uwaga ! kosmetyki o faktorze nawet powyżej 15 nie zawierające informacji o zdolności ochrony przed promieniowaniem UVA nie zapewnia odpowiedniej ochrony skórze. Powinno się używać wyłącznie kosmetyków kosmetyków wyraźnym nadrukiem na opakowaniu, że chronią przed promieniowaniem UVA i UVB.

Do tej pory nie powstała jednolicie używana skala określająca zdolność ochrony przez kosmetyki z filtrami, przed promieniowaniem UVA. Wynika to również z trudności znalezienia odpowiedniego klinicznego wykładnika UVA na organizm człowieka, który dałby się obiektywnie zmierzyć.

Ostatnio wiele firm stosuje IPD lub PPD ( ang. Immediate Pigmentation Darkening, Persistant Pigmentation Darkening). Wskaźniki te określają zdolność do ochrony przed promieniowaniem UVA ( im wyższe tym lepsza ochrona) . IPD i PPD kosmetyku określa się za pomocą pomiaru wywołanej przez promieniowanie UVA opalenizny natychmiastowej (IPD) lub trwałej (PPD) uzyskanej po ekspozycji skóry ochotników bez i z zastosowaniem różnych kosmetyków ochronnych. Niestety, np. wskaźnik PPD 10 spotykany na opakowaniu jednego producenta, nie musi odpowiadać wskaźnikowi PPD 10 innego producenta.

Pewnym rozwiązaniem jest tzw. standard australijski, mówiący, że kosmetyk zatrzymuje minimum 90% promieniowania UVA. W Stanach Zjednoczonych używa się również sformułowania, "broad spektrum".

SPF (ang. sun protection factor) to wskaźnik stopnia ochrony przed promieniowaniem UVB. Mieści się w skali 2-50. Oznacza stosunek ilości promieniowania UV powodującego oparzenie podczas opalania się przy użyciu filtra do ilości promieniowania powodującego takie samo oparzenie bez stosowania filtra. Innymi słowy: SPF 20 oznacza, że u osoby stosującej kosmetyk o takim wskaźniku ochrony przeciwsłonecznej do oparzenia dojdzie po 20-krotnie dłuższym czasie niż bez zastosowania filtra.

Pod względem jakości ochrony rozróżnia się:

stopień ochrony słaby - SPF 2-6

stopień ochrony średni - SPF 8-12

stopień ochrony wysoki - SPF 15-25 

stopień ochrony bardzo wysoki - SPF 30-50

stopień ochrony ultrawysoki - SPF >50 

Musimy jednak zdać sobie sprawę z tego, że czas przewidziany na „bezpieczne” opalanie może ulec zmianie. Filtr bardzo łatwo zmywa się ze skóry podczas kąpieli, dlatego za każdym razem po wyjściu z wody warto posmarować się ponownie. Najlepiej jest opalać się krótko, gdyż wciąż nie wiadomo, jakie dawki promieniowania UVA są pochłaniane przez nasz organizm. Dlatego tak istotne jest, żeby na opakowaniu znajdowała się informacja, że filtry chronią równocześnie przed promieniowaniem UVA i UVB. 

Czasem możemy się spotkać ze skrótem IPD lub PPD – wskaźniki te określają zdolność ochrony przed promieniowaniem UVA. 

IPD (Immediate Pigment Darkening) określa się efekty działania promieni UVA na skórę po 60 sekundach po zakończeniu ekspozycji na to promieniowanie. Faktor IPD to stosunek ilości promieniowania UVA potrzebnej do wywołania widocznej reakcji na skórze chronionej i niechronionej kremem z filtrem anty-UVA. 

W metodzie PPD (Peristent Pigment Darkening) efekty działania promieni UVA na skórę odczytuje się po 2 do 24 godzin po zakończeniu naświetlania, kiedy nasilenie pigmentacji powodowanej działaniem UVA jest już ustabilizowane. Wartość faktora PPD to stosunek ilości promieniowania UVA potrzebnej do wywołania widocznej reakcji na skórze chronionej i niechronionej kremem z filtrem anty-UVA. Faktor PPD informuje, ile razy zmniejszyła się dawka promieniowania UVA absorbowana przez skórę, np. PPD = 7 oznacza, że do skóry wnika 7 razy mniej energii promieniowania UVA. Faktor PPD jest obecnie najbardziej wiarygodnym współczynnikiem określającym stopień ochrony przed UVA.

Pamiętajmy, żeby zawsze dobierać filtr z odpowiednio wysokim wskaźnikiem SPF. Od tego może zależeć nasze zdrowie.

Podstawowe zasady ochrony 

skóry przed promieniowaniem ultrafioletowym 

 

Unikaj nasłonecznienia skóry i w czasie kiedy promieniowanie słoneczne jest najintensywniejsze - od godziny 11,00 do godziny 15,00 po południu. Zwracaj uwagę by dzieci zawsze w tym czasie były ubrane i bawiły się wyłącznie w cieniu.

Zawsze noś kapelusz z szerokim rondem, chłopcy mogą ewentualnie zakładać czapkę "bejzbolówkę", suche, przewiewne ubranie z długim rękawem. Pamiętajmy, że promieniowanie UVA, przenika również przez ubranie, szczególnie przez cienkie materiały. Również mokre kostiumy kąpielowe nie zatrzymują w 100% promieniowania UV.

Stosuj bezwzględnie kosmetyki z filtrami ochronnymi. Używaj kosmetyków ze współczynnikiem ochrony SPF 15 - minimum, wyłącznie takich, które na opakowaniu zawierają informację, że chronią zarówno przed promieniowaniem UVB jak i UVA (preparaty chroniące wyłącznie przed rumieniotwórczym efektem promieniowania UVB znacznie wydłużają czas przebywania na słońcu, powodując jednocześnie większe narażanie skóry na równie szkodliwe promieniowanie UVA, nakładaj filtry ochronne na większe partie skóry narażonej na promieniowanie słoneczne, również na usta, nos, uszy.

Nie żałuj kosmetyku, aby ochrona była skuteczna musisz zastosować odpowiednią dawkę.

Nakładaj kosmetyki z filtrami ochronnymi nie później niż 15-20 minut przed wyjściem z domu. Jeżeli zapomnisz o tym, to pamiętaj, że na ich założenie nie jest za późno, możesz to zrobić również na plaży, ale wówczas skuteczność ochrony może być mniejsza.

Nie zapominaj o ustach - zabezpiecz je pomadką ochronną (SPF 17) - czerwień wargowa to również częste miejsce powstawania raka skóry. 

Chroń oczy. Noś okulary przeciwsłoneczne, najlepiej kupione u optyka.

Ryzyko uszkodzenia skóry przez słońce jest większe na dużych wysokościach - np. podczas wspinaczki kosmetyków górach, wówczas gdy jest dużo śniegu, nad wodą, nie zapomnij, również, że słońce niszczy skórę również w pochmurne dni. Wówczas, szczególnie latem należy również stosować kosmetyki ochronne

Większość kosmetyków z filtrami przeciwsłonecznymi powinna być nakładana na skórę co 3-4 godziny (najlepiej co 2 godziny) również po każdej kąpieli i spoceniu się.  

kosmetyk wodoodporny to taki, który zachowuje aktywność przez 40 minut przebywania w wodzie a kosmetyk extrawodoodporny przez 80 minut. 

Ucz swoje dzieci używania kosmetyków kosmetyków filtrami przeciwsłonecznymi. Fotostarzenia skóry rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie. Nie narażaj dzieci na przebywanie na słońcu bez potrzeby w okresie najintensywniejszego nasłonecznienia. 

Pamiętaj nie ma bezpiecznego opalania. Nie ma zdrowej opalenizny. Również ta nabyta w solariach powoduje starzenie się skóry i zwiększa ryzyko rozwoju jej nowotworów. 

Obserwuj swoją skórę dziecku, szczególnie znamiona. Jeżeli zauważysz zmianę zabarwienia, powiększanie się, krwawienie, czerwoną obwódkę wokół znamienia - zgłoś się do lekarza. 

Jeżeli zażywasz jakieś leki spytaj się swojego lekarza, czy nie są to związki fotouczulające. 

Nie stosuj na skórę przed opalaniem żadnych kosmetyków, leków które nie są przeznaczone do opalania (również perfum, wód toaletowych).

Co sezon kupuj nowe kosmetyki, pomimo, że te z poprzedniego się jeszcze nie skończyły. Po pierwsze data ważności użytkowania kosmetyku od momentu jego otwarcia (zazwyczaj bywa to 12 miesięcy) jak i każde otwarcie pojemnika z kosmetykiem sprawia, że się on utlenia, dodatkowo dostają się tam bakterie i inne zarazki.

Przebywając na plaży nie eksponuj kosmetyków na słońcu – nie gotuj ich.

Pamiętaj jeszcze, że wartości filtrów nie sumują się, to, że np najpierw posmarujesz buzię kremem z spf 50 a później nałożysz fluid czy podkład, krem BB z faktorem 30 nie oznacza, że twoja ochrona jest na poziomie spf 80. Chroni Cię tylko ten ostatni czyli spf 30. 

Konsekwencji opalania może być wiele. Negatywnymi skutkami nadmiernej ekspozycji słonecznej są:

oparzenia słoneczne,

starzenie się skóry,

przebarwienia i piegi,

suchość skóry,

zwiększona podatność na nowotwory.

Aby dobrze się chronić przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych, oceń swój fototyp i dobierz idealny dla siebie filtr ochronny, a przebywanie na słońcu stanie się dla ciebie przyjemne i bezpieczne. Pamiętaj, że ochrona filtrami nie rośnie proporcjonalnie do ich wysokości.

SPF 2 - blokuje 50% promieniowania

SPF 10 - blokuje 85% promieniowania

SPF 15 - blokuje 93,3% promieniowania

SPF 30 - blokuje 96,7% promieniowania

SPF 50 - blokuje 98% promieniowania

SPF 60 - blokuje 98,5% promieniowania

Cyferka znajdująca się obok skrótu SPF np 15,20 itp - wysokość filtra i mówi ona, ile razy dłużej można bezpiecznie przebywać na słońcu po posmarowaniu się danym kosmetykiem w porównaniu z czasem przebywania bez ochrony. W naszej szerokości geograficznej rumień na skórze niechronionej kosmetykiem przeciwsłonecznym pojawia się przeciętnie po 20 minutach (oczywiście zależy to m.in. od rodzaju cery). Stosując więc krem np. z filtrem 8, można ten czas wydłużyć do 160 minut.

Fototypy skóry – według klasyfikacji Fitzpatricka u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od zawartej w niej ilości melaniny. Ta jest zależna od rasy i ekspozycji na promieniowanie UV. Klasyfikację wprowadził w 1975 roku dr Thomas Fitzpatrick, dermatolog z Harvard Medical School.

Klasyfikacja ta, oparta jest o obserwacje reakcji skórnych po pierwszej w danym roku ekspozycji na światło słoneczne przez 30 minut w południe.

Typ	Cechy charakterystyczne	Reakcja na światło słoneczne
I	Blada biała skóra, często piegi, niebieskie/ zielone/ piwne oczy, włosy blond/ rude	Zawsze ulega oparzeniom, trudno się opala
II	Blada skóra, niebieskie/ zielone oczy	Łatwo ulega oparzeniom, trudno się opala
III	Ciemniejsza biała skóra	Opala się po początkowym oparzeniu
IV	Jasna brązowa skóra	Oparzenia minimalne, opala się łatwo
V	Brązowa skóra	Rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala
VI	Ciemnobrązowa/ czarna skóra	Nigdy nie ulega oparzeniom, zawsze się mocno opala

Fototyp i sposób jego określenia

Jak określić swój fototyp? Jak dopasować do niego długość seansu opalania? Pierwsze zadanie jest niezbyt trudne, drugie wymaga więcej zachodu. Określenie samego fototypu nie zapewni nam do końca bezpiecznego opalania. Poza fototypem musimy bowiem znać moc promieni, na których działanie wystawiamy swoją skórę, co na plaży jest niestety niemożliwe, a w solarium zależeć będzie od tego, jak profesjonalny jest salon, do którego się udaliśmy. W profesjonalnym solarium określeniem fototypu zajmie się personel przy pierwszej wizycie. Natomiast samodzielne określenie własnego fototypu najbardziej przydatne zdaje się być przed opalaniem na plaży. Pomoże nam to w doborze kosmetyku z odpowiednim do naszej cery faktorem ochronnym i podpowie, w jakie kremy powinniśmy się zaopatrzyć przed wyjazdem na wymarzony urlop. Numer zalecanego dla danego typu filtra SPF podajemy w informacjach o opalaniu na plaży przy każdym fototypie.

Wyróżniamy trzy rasy ludzi - czarną, żółtą i białą. Przedstawiciele rasy białej legitymują się fototypem od I do IV, a część z nich (mieszkańcy Afryki Północnej) - V. Rasa żółta w większości reprezentuje typ V, natomiast ludzie rasy czarnej mają fototyp VI.

Typ I celtycki:

Cera: biała karnacja

Włosy: bardzo jasny blond lub rude

Oczy: jasnoniebieskie, przezroczyste bądź w odcieniu zielonym

Informacje dodatkowe: duża ilość piegów

Reakcja na opalanie: już nieduża dawka słońca wywołuje poparzenia. Bez względu na długość seansu brak pigmentacji skóry. Jest to oznaką, że osoby o tym fototypie nigdy nie będą brązowe, a więc nie powinny korzystać z kąpieli słonecznej w celu uzyskania opalenizny.

Solarium: brak logiki w korzystaniu z solarium. Można wręcz powiedzieć: całkowity zakaz opalania w solarium z powodu zwiększonego ryzyka poparzenia. Jedynym wyjątkiem mogą być sporadyczne wizyty w profesjonalnym salonie solaryjnym posiadającym specjalistyczne niskociśnieniowe urządzenia opalające o płynnej regulacji mocy umożliwiające skorzystanie z kąpieli słonecznej w celach terapeutycznych. Urządzenia te powinny umożliwić personelowi dobór takiej dawki promieni, która potrzebna jest tylko do wywołania biopozytywnych efektów w skórze, czyli między innymi wywoła syntezę witaminy D3. Uwaga! Na standardowym urządzeniu solaryjnym nie jest to możliwe, bo czasy seansów musiałyby być naliczane w sekundach, a nie minutach czy nawet - jak to często u nas bywa - w jednostkach kilkuminutowych.

Opalanie na plaży: Osobom o fototypie I nie zaleca się wcale pobytu na otwartej plaży. Nawet gdy przebywają pod parasolem, w cieniu, dociera do ich skóry od 30 do 50% promieni słonecznych. Wskazane jest bezwzględne stosowanie kosmetyków ochronnych z nominalnym faktorem 15 lub większym. W przypadku tego fototypu można powiedzieć, że im wyższy faktor, tym lepiej.

Typ II - północnoeuropejski

Cera: jasna karnacja.

Włosy: jasny i ciemny blond

Oczy: niebieskie, szare lub zielone

Informacje dodatkowe: skłonność do występowania piegów

Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje zaczerwienienie skóry, większa - natychmiastowe jej poparzenie. Przy częstych i krótkich seansach występuje jednak pigmentacja skóry. To oznacza, że osoby o tym fototypie muszą bardzo ostrożnie korzystać z dobrodziejstw słońca, a by być brązowe - poświęcić temu procesowi bardzo dużo czasu.

Solarium: Ostrożne korzystanie z solarium. Zaleca się bezwzględne sprawdzenie reakcji skóry na opalania w solarium. Pierwszy seans nie powinien przekraczać 5-8 minut, a czas winien być odwrotnie proporcjonalny do mocy urządzenia. Na urządzeniach typu turbo wyposażonych w lampy 160 W oraz wzmacniacze twarzy seans powinien być ograniczony nawet do 3 minut. Osoby o takiej karnacji należą do grupy zwiększonego ryzyka poparzenia. Zalecane wizyty tylko w profesjonalnym salonie solaryjnym z wykwalifikowanym, najlepiej certyfikowanym personelem.

Opalanie na plaży: Osobom o fototypie II zaleca się ograniczanie pobytu na otwartej plaży. Wskazane jest bezwzględne stosowanie kosmetyków ochronnych. W pierwszych dniach opalania zalecamy faktor SPF14, w następnych - z przedziału 14-9

Typ III - środkowoeuropejski 

Cera: lekko śniada karnacja.

Włosy: ciemny blond lub brązowe

Oczy: brązowe, szare lub niebieskie

Informacje dodatkowe: bardzo rzadka skłonność do występowania piegów

Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje pigmentację i zbrązowienie skóry. Stosunkowo duża odporność własna skóry na poparzenia. Dobre skłonności do uzyskania opalenizny nie zwalniają jednak z odpowiedzialnego korzystania ze słońca. Duża dawka UV nawet w przypadku tego fototypu wywoła tak samo groźne w skutkach poparzenia jak przy innych fototypach. Przy częstych i krótkich seansach występuje szybkie pogrubienie się naskórka, a więc bardzo dobre przygotowanie do urlopu. Zalecany faktor w kosmetyku do opalania na plaży to przedział SPF 5-10, przy czym w pierwszych dniach liczba ta nie powinna wynosić mniej niż 8.

Solarium: Korzystanie z solarium bez większych ograniczeń. Zaleca się jednak bezwzględne sprawdzenie reakcji skóry na opalanie w solarium. Pierwszy seans nie powinien przekraczać 8 minut. Na urządzeniach typu turbo wyposażonych w lampy 160 W oraz wzmacniacze twarzy seans powinien być ograniczony nawet do 5 minut. Osoby o takiej karnacji nie należą do grupy zwiększonego ryzyka poparzenia, ale ich skóra może reagować alergicznie na duże dawki promieni UV, z jakimi możemy spotykać się podczas wizyty w solarium wyposażonym w urządzenia typu turbo. Aby nie eksponować nadmiernie skóry na promienie UV, zalecamy korzystanie z usług profesjonalnie prowadzonych certyfikowanych salonów solaryjnych.

Typ IV - południowoeuropejski

Cera: śniada karnacja.

Włosy: ciemne, brązowe

Oczy: ciemnobrązowe oraz czarne

Informacje dodatkowe: brak skłonności do występowania piegów

Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje pigmentację i silne brązowienie skóry. Bardzo duża odporność własna skóry na poparzenia. Przy tym fototypie można by powiedzieć żartobliwie: hulaj dusza, piekła nie ma. Fantastyczne wręcz skłonności do uzyskania opalenizny nie likwidują jednak efektów postarzanie jej pod wpływem nadmiernych ilości promieni ultrafioletowych. Zalecany faktor w kosmetyku do opalania na plaży to przedział SPF 2-6, przy czym w pierwszych dniach wzmożonego kontaktu ze słońcem faktor nie powinien być mniejszy niż 4.

Solarium: Korzystanie z solarium bez ograniczeń. Należy jednak pamiętać, że nadmierna ekspozycja skóry na promienie ultrafioletowe nie przyniesie jej z pewnością żadnych korzyści, a wręcz przeciwnie - doprowadzi do powstania zmarszczek i przedwczesnego postarzenia. Aby nie eksponować nadmiernie skóry na promienie UV, zalecamy korzystanie z usług profesjonalnie prowadzonych certyfikowanych salonów solaryjnych

Typ V

Charakterystyczny dla przedstawicieli rasy żółtej oraz Arabów. Charakterystyczne dla tego typu jest stałe zabarwienie skóry stanowiące bardzo dobrą ochronę przed słońcem. Nie oznacza to jednak, że ludzie o tym fototypie mogą wystawiać się dowolnie długo i bezkarnie na działanie promieni słonecznych. Arabowie pomimo swej bardzo ciemnej karnacji bardzo skrupulatnie chronią swe ciało przed słońcem a mieszkańcy Azji spędzają większą części swojego życia w cieniu lub pod kapeluszem wielkim rondem.

Typ VI

Osoby o bardzo ciemnej lub czarnej skórze, która ze względu na swoje pochodzenie geograficzne jest bardzo dobrze przygotowana na działanie słońca. Ujmowanie typu afroamerykańskiego, bo tak nazywa się fototyp VI w europejskiej klasyfikacji, dla potrzeb ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem byłoby rzeczą co najmniej śmieszną. Osoby o takim fototypie nie odwiedzają naszych salonów solaryjnych, a jeśli to robią, to sporadycznie i z całą pewnością nie po to, aby się w nich opalić. Jeśli kiedykolwiek i gdziekolwiek odwiedzają solarium lub plażę, to tylko dla poprawy własnego samopoczucia, a więc już najmniejsza dawka UVB wystarczy, aby sprostać ich oczekiwaniom. Warto też wiedzieć, że żadna skóra - nawet należąca do fototypu V i VI - nie ma całkowitej odporności na poparzenie słoneczne, a więc i nie dostaje od matki natury licencji na bezterminowe bezkarne opalanie. Jako ciekawostkę możemy dodać, że w miastach akademickich zimową porą sporadycznie dochodzi do wizyt czarnoskórych studentów w solarium. Dzieje się to głównie wtedy, kiedy na dworze długo panują niskie temperatury, a głównym argumentem naszych afrykańskich kolegów jest potrzeba poczucia przyjemnego ciepła. Solarium to dla nich bardzo przyjazne miejsce w skutej lodem zimnej Europie. Wizyta w solarium kojarzy im się prawie z wizytą w domu, z upragnionym słońcem, którego wcześniej wcale nie doceniali, bo mieli go w nadmiarze.

I tak oto w tzw telegraficznym skrócie prezentuje się to czego udało mi się dowiedzieć/wyszukać na temat ochrony, filtrów itp. Itd.

Mam nadzieję, że wzbogacone tą wiedzą czy też o tę wiedzę będziecie umiały i pewną ręką sięgniecie po odpowiedni kosmetyk.

Pozdrawiam Cieplutko